رولکس و قابلیت ضدآب
تخصص در قابلیت ضدآب
کار نفوذناپذیر
در آغاز قرن بیستم، ساعت جیبی رایج‌ترین و عملی‌ترین شیوۀ افراد برای دانستن زمان بود. هانس ویلسدورف که فعالیت خود را در سال ۱۹۰۰ با کار در شرکت ساعت‌سازی La Chaux-de-Fonds آغاز کرد. سبک زندگی‌ها عوض می‌شد و ورزش و به خصوص فعالیت در فضای باز طرفدار بیشتری پیدا می‌کرد و هانس ویلسدورف نظاره‌گر این روندها بود. او که چند سال بعد ساعت رولکس را اختراع کرد متوجه شد ساعت‌های جیبی که باید در لایه‌هایی از پارچه نگهداری می‌شدند، برای این نوع استفاده‌های جدید مناسب نیستند. او که رؤیاپرداز و بلندپرواز بود، تصمیم گرفت ساعت‌هایی بسازد که هم مطمئن و دقیق باشند و هم بتوان آنها را روی مچ دست بست تا همراه صاحبان‌شان در زندگی مدرن و فعال‌شان باشند.
یکی از چالش‌های اصلی پیش روی هانس ویلسدورف یافتن راهی برای محافظت قاب ساعت‌ها در برابر گردوغبار و رطوبت بود، چراکه با نفوذ آنها به داخل موتور امکان رسوب کردن یا زنگ‌زدگی وجود داشت. او در سال ۱۹۱۴ در نامه‌ای به شرکت «اگلر» که در آن زمان رولکس با آن همکاری داشت، از تصمیم خود نوشت: «ما باید راهی برای ساخت ساعت مچی ضدآب پیدا کنیم.»
در سال ۱۹۲۲، رولکس مدل Submarine را رونمایی کرد؛ ساعتی که روی لولایی داخل یک قاب ثانویۀ بیرونی وصل بود و شیشه و دور قاب محکم پیچ شده بودند تا قاب بیرونی در برابر آب نفوذناپذیر شود. دسترسی به دسته کوک که برای کوک ساعت یا تنظیم زمان به کار می‌رفت، مستلزم باز کردن قاب بیرونی بود. ساعت Submarine اولین گام از تلاش‌های هانس ویلسدورف برای ساخت قاب ساعتی کاملاً مُهروموم‌شده و با کاربری آسان بود.
قاب اویستر که ثمرۀ این تلاش‌هاست، چهار سال بعد و در سال ۱۹۲۶ ثبت اختراع شد. سیستم پیچ شدن دور قاب، پشت قاب و دسته کوک به قاب میانی تضمین می‌کرد که قاب به طور نفوذناپذیری مُهروموم شده و بدین ترتیب، راهکاری برای محافظت از داخل ساعت در برابر عناصر مخرب بیرونی فراهم شد. هانس ویلسدورف تصمیم گرفت که نام این ساعت - و همچنین قاب آن - را «اویستر» به معنای صدف بگذارد؛ چون این قاب در واقع «مانند صدف عمل می‌کرد و می‌توانست مدت نامحدودی را بدون خدشه‌ای به اجزایش زیر آب بماند.» این نوآوری به منزلۀ پیشرفت و نقطه‌عطف بزرگی در تاریخ ساعت‌سازی بود.
سال بعد هانس ویلسدورف برای ارتقا کیفیت استثنایی ساعت اویستر تصمیم گرفت حرکتی نوآورانه انجام دهد. او به محض اطلاع از اینکه منشی جوان اهل برایتون انگلستان به نام مرسدس گلیتز قصد دارد عرض کانال مانش را شنا کند و در صورت موفقیت، اولین زن بریتانیایی است که این دستاورد را رقم زده است، از او خواست که ساعت اویستر را به دست ببندد تا معلوم شود که این ساعت کاملاً ضدآب است. پس از شنای طاقت‌فرسای او در آب‌های خشن و سرد، خبرنگار روزنامۀ تایمز گزارش داد که «خانم گلیتز یک ساعت طلای کوچک به دست داشت که [...] دیدیم در تمام طول شنا زمان را به خوبی نشان داده است.»
ساعت اویستر به لطف قاب اویستر نفوذناپذیر به عنوان اولین ساعت مچی ضدآب شناخته شد.
قاب اویستر، طراحی تحول‌آفرین
قاب کاملاً غیرقابل‌نفوذ اویستر نماد و امضای ساعت‌های رولکس است. این قاب که در سال ۱۹۲۶ ابداع شد، شامل دور قاب، پشت قاب و دسته کوک است که به قاب میانی پیچ می‌شوند. این مؤلفه‌ها به مرور زمان، دستخوش تغییراتی شده‌اند تا قابلیت ضدآب ساعت را تقویت کنند و همگام با پیشرفت فناوری‌ها و تجهیزات غواصی که امکان رفتن به اعماق بیشتر را فراهم می‌کرد، نیازهای غواصان را برآورده سازند.
معماری قاب اویستر،۱۹۲۶
۱. دور قاب
دور قاب اولیۀ اویستر شیاردار بود که امکان می‌داد با استفاده از ابزار انحصاری رولکس، آن را در قاب میانی پیچ و محکم کرد. در سال‌های پس از آن، معماری قاب اویستر بهبود یافت تا آن را مستحکم‌تر و مطمئن‌تر کند. تغییرات فنی اعمال‌شده روی قاب این امکان را فراهم کرد تا بتوان دورقاب قابل چرخش را روی ساعت غواصان هم تعبیه کرد.
۲. پشت قاب
پشت قاب اویستر با شیارهای ظریفی تراش خورده - مانند نمونه امروزی - و می‌تواند به طور نفوذناپذیری در قاب میانی پیچ و محکم شود. در ساعت‌های فعلی غواصی و بر حسب مدل یا نسخه، پشت قاب از جنس اویستراستیل یا طلای ۱۸ عیار ساخته می‌شود.
٣. دسته کوک
دسته کوک در قاب اولیۀ اویستر روی قاب میانی پیچ می‌شد. در سال ۱۹۵۳، رولکس دسته کوک توئین‌لاک را معرفی کرد که مجهز به سیستم ابداعی شامل سیستم مُهروموم دوگانه بود. این اصل در سال ۱۹۷۰ یک گام دیگر به پیش رفت: دسته کوک تریپلاک دارای یک ناحیۀ مُهروموم‌شدۀ بیشتر و قابلیت بهبودیافتۀ ضدآب در ساعت‌هایی که مجهز به آن می‌شدند. مدل‌های رولکس که مخصوص غواصی طراحی می‌شد نیز در زمرۀ این ساعت‌ها قرار داشت.
زیر سطح
همان‌طور که تغییر سبک زندگی رولکس را بر آن داشت تا قاب ضدآب را ابداع کند، سپس توجه این برند به طراحی و تولید ساعت‌های مچی جدید و حرفه‌ای برای پیشگامان غواصی عمیق جلب شد. ساعت Submariner که در سال ۱۹۵۳ عرضه شد، اولین ساعت مچی غواصی بود که قابلیت ضدآب آن تا عمق ۱۰۰ متری (٣٣٠ فوت) تضمین شده بود. دور قاب قابل چرخش و دیسک مدرج آن به غواصان امکان می‌داد تا زمان خود در زیر آب را تنظیم کنند و بتوانند ذخیرۀ گاز تنفسی خود را مدیریت نمایند. امنیت قاب اویستر به لطف دسته کوک پیچی و جدید ساعت بیشتر شده بود: سیستم توئین‌لاک که از دو ناحیۀ مُهروموم‌شده برخوردار بود.
در سال ۱۹۷۰، این اصل با معرفی ناحیه مهروموم‌شدۀ سوم باز هم توسعه یافت و دسته کوک تریپلاک به وجود آمد. عقربه‌ها و نشانگرهای ساعت با مواد شب‌تاب روکش شدند که به غواصان امکان می‌داد ساعت را در تاریکی زیر آب بخوانند. رولکس به پیش رفت و پیشرفت‌های فناورانۀ دیگری را رقم زد که موجب شد ساعت Submariner در سال ۱۹۵۴ تا عمق ۲۰۰ متر (۶۶۰ فوت) و در سال ۱۹۸۹ تا عمق ۳۰۰ متر (۱۰۰۰ فوت) ضدآب شود. نسخۀ تاریخ‌دار آن که در سال ۱۹۶۹ معرفی شد، تا سال ۱۹۷۹ تا عمق ۳۰۰ متر (۱۰۰۰ فوت) ضدآب شد.
رولکس یکی از اولین برندها بود که همراه شخصیت‌های استثنایی در اکتشافات و ماجراجویی‌هایشان شد. با علم به فواید هر دو قسمت و نگاه به دنیا به عنوان آزمایشگاهی زنده، هانس ویلسدورف آنها را در سفرهای اکتشافی خود با ساعت‌های اویستر تجهیز کرد. رولکس از غواصان حرفه‌ای می‌خواست که برای اثبات اطمینان‌پذیری ساعت‌هایش، آنها را در غواصی‌هایشان به دست ببندند، سپس نظرات و پیشنهادات آنها را جویا می‌شد تا برای بهبود فنی و ارگونومیک محصولات خود به کار بندد. این رویه به بخش جدایی‌ناپذیری از فرآیند توسعۀ رولکس تبدیل شد.
یکی از کسانی که رولکس برای آزمایش Submariner با آنها همکاری کرد، مهندس، کاوش‌گر و عکاس فرانسوی زیر آب به نام دیمیتری ربیکوف بود. برای محک زدن این ساعت، ربیکوف ظرف پنج ماه ۱۳۲ غواصی انجام داد و آن را تا اعماق بین ۱۲ تا ۶۰ متر برد. گزارش او بسیار مثبت بود: «ما می‌توانیم تأیید کنیم که این ساعت نه تنها در شرایط غواصی، رضایت کامل به غواص می‌دهد، بلکه به خاطر مواد اولیه‌اش بی‌نهایت مستحکم و مقاوم است. این ساعت ثابت کرده که ابزاری ضروری برای همه غواصی‌های با تجهیزات مستقل است.»
ربیکوف مخصوصاً کاربردی بودن دور قاب قابل چرخش و مدرج را برجسته ساخت؛ این دور قاب به غواص امکان می‌دهد که بر میزان زمانی که زیر آب سپری می‌کند نظارت داشته باشد و بدین ترتیب، ایمنی غواص به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. او استحکام ساعت که برای ساعت‌های متمادی زیر آب مانده بود و در حین غواصی ضربات متعددی به آن وارد شده بود را نیز به تصویر کشید.
نگاهی به عمق
برخی کاوش‌ها و پروژه‌های علمی زیردریایی نیز فرصت‌های ایده‌آلی برای محک ساعت‌های رولکس در شرایط حقیقی ایجاد کردند. رولکس در سال ۱۹۶۰ با یکی از این تیم‌ها همکاری کرد؛ مأموریت اکتشافی به سرپرستی اقیانوس‌شناس سوئیسی به نام ژاک پیکارد و ناوبان نیروی دریایی ایالات متحده به نام دان والش. روز ۲۳ ژانویه، پیکارد و والش سوار بر عمق‌پیمای تریسته برای اولین بار به عمیق‌ترین نقطۀ اقیانوس‌های جهان یعنی درازگودال ماریانا در اقیانوس آرام رفتند؛ این عمق‌پیما توسط پدر ژاک یعنی آگوست پیکارد، فیزیکدان و کاوش‌گر سوئیسی طراحی شده بود که رولکس از اوایل دهۀ ۱۹۵۰ با او همکاری داشت.
یک ساعت آزمایشی رولکس به نام Deep Sea Special بر بدنۀ بیرونی این ژرف‌پیما نصب شده بود و این دو مرد را در عمق بسیار زیادِ ۱۰۹۱۶ متر (۳۵۸۱۴ فوت) همراهی می‌کرد. شیشۀ خمیده روی این نمونۀ اولیه طوری طراحی شده بود که فشار فراوان وارده در چنین عمقی را تحمل کند. وقتی تریسته بعد از حدود هشت ساعت و نیم به سطح آب آمد، ساعت کاملاً سالم مانده و زمان را به طور بی‌نقصی حفظ کرده بود که این مُهر تأییدی بر تصمیمات فنی رولکس در فرآیند طراحی این ساعت بود. ده‌ها سال طول می‌کشد تا چنین کاوشی تکرار شود.
ساعتی برای ساکنان دریاها
در دهۀ ۱۹۶۰، تکنیک‌هایی ابداع شد که امکان غواصی‌های طولانی‌تر در اعماق بی‌سابقه را فراهم کرد. برای مثال، یکی از این روش‌های جدید که برای غواصانی که در زیرساخت‌های زیرآب کار می‌کنند طراحی شد، «غواصی اشباع» نام داشت. ترکیب نوآورانه‌ای از گازهای تنفسی با مقدار زیاد گاز هلیوم به غواصان امکان می‌دهد که چندین روز یا حتی هفته زیر آب بمانند و از اثرات سمّی ناشی از فشار زیاد به بدن انسان نیز اجتناب کنند. در این روش غواصان در محیطی نگه داشته می‌شوند که فشار آن معادل فشار آب در عمق کاری آنها است. بدین منظور، غواصان هر چند روز یا هفته یک‌بار در اتاقک یا مخزن پرفشاری قرار می‌گیرند و فقط برای انجام غواصی‌هایشان آن‌جا را ترک می‌کنند. یعنی کافی‌ست که در پایان هر مأموریت، فقط یک بار فرآیند تقلیل فشار را طی کنند. بسته به زمان سپری‌شده زیر آب و عمق کار، فرآیند تقلیل فشار می‌تواند تا چند روز طول بکشد.
در مخزن‌های پرفشار، ساعت غواصان به تدریج با هلیوم پر می‌شود؛ هلیوم گازی با اتم‌های بسیار ریز است که می‌تواند به قاب ضدآب هم نفوذ کند. در فرآیند تقلیل فشار، این هلیوم در قاب ساعت به دام می‌افتد و این خطر وجود دارد که اختلاف فشاری نسبت به مخزن ایجاد کند. گاز موجود در ساعت نمی‌تواند به همان سرعتی که فشار بیرونی در حال افت است فرار کند که این می‌تواند به ساعت آسیب بزند یا شیشه را از ساعت جدا کند. در سال ۱۹۶۷، رولکس دریچۀ خروج هلیوم را ابداع کرد؛ دریچۀ ایمنی که وقتی فشار داخل آب بیش‌ازحد زیاد است، به طور خودکار فعال شده و به گاز مازاد امکان فرار می‌دهد.
رولکس در همان سال از ساعت Sea-Dweller رونمایی کرد؛ ساعت غواصی که تا عمق ۶١۰ متر (٢۰۰۰ فوت) و سپس در سال ١٩٧٨ تا عمق ١٢٢۰ متر (۴۰۰۰ فوت) به طور تضمینی ضدآب بوده است. این ساعت که به دریچۀ خروج هلیوم مجهز است، ابزاری ایده‌آل برای غواصان اشباع، کاوش‌گران و پیشگامان اکتشاف در اعماق دریاهاست. برند رولکس به دلیل روحیۀ ذاتی پیشروی خود، در پروژۀ زیستگاه زیردریایی به نام «تِکتیک» در سال ۱۹۶۹ مشارکت داشت؛ پروژه‌ای که در آن چهار زیرآب‌پیما ۵۸ روز را زیر سطح آب گذراندند. آنها به ساعت‌های رولکس مجهز بودند. سال بعد و در قالب بخشی از پروژۀ «تِکتیک ۲»، سیلویا ارل یک مأموریت تماماً زنانه را رهبری کرد. این زیست‌شناس دریا، چهرۀ ماندگار رولکس از سال ۱۹۸۲ و کاوش‌گر انجمن نشنال جئوگرافیک از سال ۱۹۹۹ در طول دو هفته‌ای که در زیستگاه‌های زیر آب کار کرد، ساعت رولکس به دست بست.
در سال ۱۹۶۷، رولکس مشارکت خود با HYCO (شرکت بین‌المللی هیدرودینامیک) که یک شرکت کانادایی با تخصص در توسعۀ زیردریایی است را آغاز کرد. رولکس ساعت‌های Sea-Dweller را در مأموریت‌های مختلف به بدنۀ زیردریایی‌های HYCO وصل می‌کرد. پس از یک غواصی به مدت حدود چهار ساعت و در عمق ۴۱۱ متر (۱۳۵۰ فوت)، شرکت HYCO نتیجه‌گیری خود در خصوص عملکرد ساعت Sea-Dweller را برای رولکس ارسال کرد: «در همۀ مراحل آزمایش، ساعت به زیبایی کار می‌کرد.»
در سال ۱۹۷۱، رولکس همکاری خود با Comex (شرکت تخصصی دریایی) را رسمی کرد. این شرکت فرانسوی مهندسی دریا که در مارسی واقع شده است موافقت کرد که غواصان خود را به ساعت‌های رولکس مجهز کند و عملکرد ساعت‌ها را به طور منظم به رولکس گزارش کند تا این شرکت بتواند اطمینان‌پذیری و عملکرد محصولات خود را هر چه بیشتر بهبود ببخشد. Comex به موازات عملیات‌های دریایی خود، آزمایش‌هایی نیز در راستای توسعۀ فناوری‌های جدید برای کمک به این عملیات‌ها انجام می‌داد. از جمله این آزمایش‌ها، مخزن‌های پرفشار بود که فشار وارده در اعماق آب که مشکلات زیادی برای غواصان و تجهیزات ایجاد می‌نمود را شبیه‌سازی می‌کرد. در سال ۱۹۸۸، Comex کاوش «هیدرا هشت» را سازمان‌دهی کرد که در آن، شش غواص اشباع به عمق ۵۳۴ متر (۱۷۵۲ فوت) رفتند و رکورد جهانی غواصی در عمق دریای آزاد را ثبت کردند؛ رکوردی که امروز هم پابرجاست. همۀ غواص‌ها مجهز به ساعت‌های Sea-Dweller بودند. چند سال بعد و در سال ۱۹۹۲ بود که برای پروژۀ «هیدرا ده»، یکی از غواصان Comex در مخزن پرفشار به عمق شبیه‌سازی‌شدۀ ۷۰۱ متر (۲۳۰۰ فوت) رسید. او در طول این مأموریت ۴۳ روزه، ساعت Sea-Dweller به دست بسته بود.
عمیق‌ترین ژرفناها
رولکس با ارتقاء مستمر ساعت‌های خود، همچنان برای مقابله با فشار زیر آب تلاش می‌کند. رولکس در سال ۲۰۰۸ ساعت Rolex Deepsea را معرفی کرد؛ ساعتی مجهز به معماری خلاقانۀ بند - سیستم رینگ‌لاک - که امکان مقاومت آن در برابر فشار آب در عمق ۳۹۰۰ متر (۱۲۸۰۰ فوت) را فراهم می‌کر. این سیستم متشکل از شیشۀ یاقوت کبود کمی خمیده، حلقۀ فشرده‌ساز از جنس استیل آلیاژ نیتروژن و پشت قاب از جنس آلیاژ تیتانیوم است. دور قاب یک‌جهته و قابل چرخش Rolex Deepsea مجهز به دیسک سراکروم با درجه‌بندی ۶٠ دقیقه‌ای است که به غواصان امکان می‌دهد زمان غواصی خود را به طور مطمئن کنترل کنند. ویژگی‌های این سرامیک پیشرفته موجب ساخت دیسکی شده است که به طور استثنایی مستحکم و ضدخش است، رنگ آن تحت تأثیر اشعۀ فرابنفش قرار نمی‌گیرد و با گذشت زمان، ثبات خود را حفظ می‌کند. این ساعت که برای عمیق‌ترین نقاط دریاها طراحی شده مجهز به نوآوری انحصاری دیگری نیز هست که خوانایی آن را افزایش می‌دهد: نمایشگر کرومالایت. مادۀ نوآورانۀ شب‌تاب که درخشش آبی‌رنگی ساطع می‌کند روی عقربه‌ها، نشانگرهای ساعت و کپسول روی دور قاب به کار رفته است. مدت شب‌تابی این ماده تقریباً دو برابر دوام درخشش مواد متداول شب‌تاب است و شدت روشنایی آن نیز پایدارتر و یک‌نواخت‌تر است.
همۀ ساعت‌های غواصی رولکس مطابق با استاندارد ساعت‌های غواصی، در عمق تضمین‌شده برای قابلیت ضدآب به اضافۀ ۲۵ درصد عمق بیشتر از آن، آزمایش می‌شوند. یعنی ساعت Rolex Deepsea (که قابلیت ضدآب آن تا عمق ۳۹۰۰ متری تضمین می‌شود) در آزمایشگاه و در مخزن پرفشار ساخته‌شده توسط رولکس و Comex، تحت فشاری قرار می‌گیرد که در عمق ۴۸۷۵ متری وارد می‌شود.
مدل Rolex Deepsea الهام‌بخش تولید ساعت غواصی آزمایشی به نام Rolex Deepsea Challenge بود. این ساعت در ۲۶ مارس ۲۰۱۲ به بازوی متحرک زیردریایی‌ای وصل شد که جیمز کامرون، کاوش‌گر و فیلمساز، با آن به جایی رفت که قبلاً ژاک پیکارد و دان والش در سال ۱۹۶۰ به آن دست یافته بودند: درازگودال ماریانا. این ساعت که به طور تضمینی تا عمق ۱۲۰۰۰ متر (۳۹۳۷۰ فوت) ضدآب بود، همۀ نوآوری‌های فنی رولکس برای قابلیت ضدآب را داشت و در آزمایش‌ها با موفقیت در برابر فشار وارده در عمق ۱۵۰۰۰ متر مقاومت کرد. در این عمق، حلقۀ مرکزی سیستم رینگ‌لاک تحت فشاری معادل وزن ۲۰ تُن قرار گرفت.
نسل جدید
در سال ۲۰۲۰، رولکس نسل جدیدی از ساعت‌های غواصی Oyster Perpetual Submariner و Oyster Perpetual Submariner Date را ارائه می‌دهد. این دو ساعت مجهز به قاب بازطراحی‌شده و کمی بزرگتر به قطر ۴۱ میلی‌متر و بند پهن‌تر هستند. Submariner مجهز به کالیبر ۳۲۳۰ است که امسال توسط رولکس رونمایی شد و Submariner Date مجهز به کالیبر ۳۲۳۵ است که علاوه بر ساعت، قابلیت نمایش تاریخ را هم دارد و این اولین بار است که این قابلیت در طیف Submariner به کار رفته است.
Submariner جدید که وفادار به میراث زیبایی‌شناختی مدل اولیه است، از جنس اویستراستیل و دارای صفحۀ مشکی و دور قاب مشکی و قابل چرخش با دیسک سراکروم است. دو نسخۀ جدید Submariner Date، دو پیکربندی خاص دارند و آن اینکه صفحه و دور قاب قابل چرخش با دیسک سراکروم، رنگ‌های متفاوتی دارند. ترکیب اول از جنس اویستراستیل و دارای صفحۀ مشکی با دور قاب سبز و ترکیب دوم از جنس طلای سفید ۱۸ عیار و دارای صفحۀ مشکی با دور قاب آبی است.
