طراحان مدل، برنامهریزان تولید، مهندسان یا ساعتسازان: تعداد زیادی از نمونهسازان ماهر و چندمهارته در رولکس به قطعات تازه طراحیشده و ساعتهای جدید برای اولین بار شکل و کارکرد میدهند. آنها سالها قبل از معرفی هر ساعت، مخفیانه به آن جان میبخشند.
در گوشۀ واحد طراحی، کارگاه سادهای که نور جنوبی روشنش کرده است متمایز از قسمت لوکستر چوبی و چرمی استودیوی مدرن به نظر میرسد که تخیل در آن روی کاغذ میآید یا روی تبلتهای رایانهای بزرگ کشیده میشود. یک قاب جدید ساعت در حال شکلگیری برای اولین بار است و انحناهای پیچیدۀ آن با زحمت فراوان و به طور دستی مطابق با جزئیات دقیق طراحیها تراش میخورند. این یک مدل تمامعیار است که در وهلۀ نخست از یک سنگ برنجی تراشیده شده و به لطف مهارت و چشم تیزبین مدلساز مجرب یا نمونهساز طراح، به دقت یکصدم میلیمتر پرداختکاری میشود. همه چیز در احساس و دستِ ثابت خلاصه میشود. مدلساز برای اینکه ببیند چقدر فلز باید تراشیده شود، حتی به سوهان خود «گوش فرا میدهد». این هنر و ظرافت تراشکاری با سختکوشی و دقت فنی تؤام میشود و اینها از مشخصههای ساعتساز زبدهای که روی موتور مکانیکی پیچیده کار میکند نیز هست.
این اولین مرحله از نمونهسازی و گامی بسیار هماهنگ در فرآیند خلاقیت، تحقیق و توسعه است. بهمنظور پالایش گزینههای مدلدهی و اعتبارسنجی مفهومی، معمولاً دو یا سه عدد از این نمونههای زیباییشناختی اولیه ساخته میشود. برای حس کردن بازی نور روی سطوح و جاذبۀ احساسی اشکال جدید، هیچ چیز به پای چیزهای واقعی نمیرسد؛ ایدههایی که روی کاغذ و صفحۀ رایانه درخشان بودهاند، در زندگی واقعی کسلکننده شدند و در نتیجه، مسیر دیگری را در پیش گرفتند. افزون بر این، تأثیر بصری کلیت چیزها میتواند نمای اجزای جداگانۀ آن را تغییر دهد و بنابراین، طراحی آنها را نیز دستخوش تغییراتی کند.
در نهایت، مدل طراحی یک هدف واضحاً منطقی و فنی نیز دارد. مفهوم خلاقانه را تحت کنترل درمیآورد و آن را به یک واقعیت فیزیکی تبدیل میکند و بدین ترتیب قالبی برای دستگاه دریافتکننده ایجاد میکند تا سنجشهایی دقیق و سهبُعدی از قاب برای نمونههای اولیۀ کاربردی بازتولید کند؛ این مرحلۀ بعدی در فرآیند ساخت ساعت جدید است.
نمونهسازان طراحیهای تفصیلی، مفاهیم و مشخصات مهندسی را به ساعتها و قطعات کاملاً کاربردی تبدیل میکنند؛ آن هم با همان دقت و پرداختکاری نهاییای که برای مدل نهایی اویستر و چلینی مورد نیاز است. توانایی آنها و آنچه از آنها مطالبه میشود بهگونهای است که در گروهی متشکل از چند ده نفر، تقریباً همه نوع مهارت ساخت و ظرفیت تولید ساعت وجود دارد. برای مثال، هر تیم واحد میتواند ۲۰ بند نمونه برای یک پروژه بسازد. در هر سال، بیش از ۵۰۰ قاب و ۳۰۰ بند میتواند برای بهکارگیری در فرآیند توسعه و آزمایش ساخته شود. حدود ۹۰۰ صفحۀ نمونه استفاده شد تا در نهایت بیش از ۵۰ صفحه در سال ۲۰۱۵ معرفی شود.
طی این تلاش سمفونیوار، سالها قبل از عرضۀ هر ساعت یا موتور به بازار نمونههای اولیهای تولید میشوند که قابل تشخیص از محصول نهایی نیستند و همۀ اینها با وجود آنچه که بهدرستی آن را به «کارخانهای در کارخانه» میشناسیم میسر شده است؛ یعنی یک کارخانۀ مستقل ساعتسازی در رولکس. مهارتها و دستگاههایی که برای توسعه و ساخت نمونههای اولیه در رولکس جمعآوری شدهاند معادل کل ظرفیت تولید برخی ساعتسازان مطرح جهان است.
افزون بر این، کار نمونهسازان اولیه مشابه خلق اثری منحصربهفرد و ظریف در صنعت ساعتسازی بوده و به همان اندازه چالشبرانگیز است. آنها از مواد خام ساعت یا ساعتهایی کاملاً دارای کارکرد، ظاهر زیبا و جلاخورده میآفرینند و همۀ اجزای ظریف موتور و تکههای جواهر را میآرایند.
بیشتر نمونهسازان حداقل یک دهه تجربۀ مطلوب در مهارت خود دارند. بسیاری از آنها طیف قابل توجهی از مهارتهای تخصصی در جنبههای مختلف هنر و تولید مرتبط با تیمها - طراحی، تولید بند و قاب، سرامیک یا موتور مکانیکی - را کسب کردهاند و بسیاری نیز مشغول طی کردن این روند در حرفۀ نمونهسازی هستند.
این انعطافپذیری به آنها امکان میدهد که در ساخت نمونههای اولیۀ کاربردی، طیف گستردهای از قطعات و روشهای تولید را با استفاده از همان فلزات گرانبها و سایر مواد مورد استفاده در ساعت نهایی به کار گیرند.
اینجاست که هنر نمونهسازان رنگ و بوی بارز مکانیکی و مهندسی به خود میگیرد. ماشینکاری تحت کنترل رایانه (CNC)، ماشینکاری تخلیۀ الکتریکی، جوشکاری ظریف لیزری، تراشکاری، جلاکاری… جدیدترین روشهای صیقلکاری خودکار ماشینی، سنبادههای سنتی که با دست کنترل میشدند را از دور خارج کردهاند. در کارگاههای اختصاصی نمونهسازی، فقط جای سنگینترین و بزرگترین تجهیزات تولید خالی است.
نمونهسازان با وجود اینکه مهارتهای فراوان و چندگانه دارند، در همۀ مهارتهای خود خود خبره هستند: آنها با عزم اینکه از تلورانسهای تعیینشده هیچ انحرافی نداشته باشند شروع به کار میکنند. این برای سازندگان اجزای ریز موتور که اغلب مستلزم دقتی در سطح میکرون است، اهمیت خطیرتری دارد. هر نمونهساز از کیفیت کار خود اطمینان حاصل میکند و بلافاصله از نتیجۀ کار آگاه میشود. میتوان تصویر نمونه و طرح را با استفاده از میکروسکوپ روی صفحهنمایش قرار داد و چرخدندههای پیچیده با ابعاد چند میلیمتر را با طراحی صنعتی اولیه مقایسه کرد. هر میلیمتر از سطح قطعه ۲۵۰ بار بزرگنمایی و با دقت بررسی میشود تا اطمینان حاصل شود با طراحی رایانهای اولیه تطابق دارد.
موارد غیرقابلپذیرش بینهایت نادر هستند و اگر انحرافی در جایی وجود دارد، عمدی بوده تا اختلاف بینهایت کم بین شیوههای تولید خُرد نمونه اولیه و تولید نهایی و نیز تأثیر احتمالی آنها بر تعادل میان اجزای مختلف هر ساعت جبران شود. این استعداد دوراندیشی کیفیت دیگری است که از نمونهساز انتظار میرود.
نمونهسازان که از سالها قبل روی ساعتها کار میکنند، اغلب اولین کسانی هستند که قطعهای جدید را ابداع میکنند و فناوری جدیدی را به کار میگیرند. این کار آنهاست که روشهایی برای انجام موفقیتآمیز این امور پیدا کنند. تمام آنچه نیاز دارند در اختیارشان قرار داده شده است و تشویق شدهاند که هرگونه مانع احتمالی در فرآیند تولید کامل را گزارش کنند. به همان اندازه که وسواس، دقت و تکنیک بنیانهای ضروری کار آنها هستند، توانایی بداههپردازی و تصمیمات خلاقانه نیز اهمیت دارد.
برای مثال، آنها قادر به ساخت ابزارهای جدید یا تعمیر دستگاههای استاندارد بهمنظور تولید قطعات جدید یا پرداختکاری هستند.
با الزامات زیباییشناختی بیشتر، ساعتهای مکانیکی پیچیدهتر، معیارهای دوام و عملکرد چالشبرانگیزتر، اهمیت نمونههای اولیه و نمونهسازان به طور مداوم طی سالها افزایش پیدا کرده است. و به همین ترتیب فناوری پشتوانۀ این فعالیت حیاتی نیز پیشرفت کرده است. گرچه ظاهر و عملکرد فنی قطعات مستقل و نیز کل ساعت شامل موتور را نیز میتوان تا حد بیسابقهای با شبیهسازی رایانهای مورد بررسی و آزمایش قرار داد، باز هم نمونهسازی کار حیاتی و خطیری است. اما مجموع رشد فناوری و ظرفیت نمونهسازی، نوآوریهایی را امکانپذیر ساخته است که زمانی بخشی از تخیل بودند.
اولین نمونههای اولیۀ چرخدنگ کرونرژی حدود ده سال قبل از عرضۀ مکانیزم جدید در سال ۲۰۱۵ در موتور کالیبر ۳۲۵۵ ساعت Day-Date 40 رولکس ساخته شد. کالیبر ۳۲۵۵ حدود شش سال قبل از عرضه، شکل فیزیکی کلی پیدا کرد. حدود ۱۰ نمونۀ اولیۀ موتور فقط ظرف یک سال ساخته شد و قبل از آن، سیستمهای جداگانهای مانند کرونرژی به عنوان نمونۀ اولیه آزمایش شده بودند.
در مقابل، کمتر از یک ماه طول کشید تا کارگاههای نمونهسازی نسخۀ آزمایشی Rolex Deepsea Challenge را در سال ۲۰۱۲ از نقطۀ صفر بسازند؛ آنها عملاً به طور شبانهروزی کار میکردند. کار خلاقانه اما محاسبهشدۀ آنها ظرف تنها چند هفته پس از اتمام، تحت آزمایش واقعی منحصربهفردی قرار گرفت: ساعتهایی که آنها ساختند با موفقیت در زیردریایی DEEPSEA CHALLENGER به همراه جیمز کامرون به عمیقترین نقطۀ اقیانوسها رفت. طبق شواهد موجود، پیشرفت جهشوار صنعت ساعتسازی بدون این توانایی نمونهسازی به وقوع نمیپیوست.
اما نمایش عمومی مهارتها بهندرت رخ میدهد. ماهیت کار نمونهسازی به گونهای است که آن را در لفافهای از اسرار پنهان کرده است و باید هم همینطور بماند. نمونهسازان در سکوت و با افتخار تکتک اقلام درخواستی را هنرمندانه میسازند. اما برخی از آنها نیز ممکن است ساعت رولکسی را به دست داشته باشند که سالها قبل، در توسعه و تولید آن نقش داشتهاند. مثل آن Yacht-Master II روی آن دست که نهفته در آن، قطعات ظریف و نوآورانهای است که برای اولین بار توسط صاحب لبخند به لب ساعت جان گرفتهاند.